2002 jilning sent’yabr eyida Russiya televideniesining birinchi kanili boyiche “Kutkin meni” namliq novettiki korsitishni tamashe qilivatqan Chelek tevesining turgunliri, bolupmu sabiq jengchi Validin Nizamdinovning ailisi kutulmigen heverning shahidi bolidu. Korsitishte sozge chiqqan ottura yashliq bir kishi mundaq hitap qilidu: “ Men Russiya Federeciyasining Puhrasi. Ismim Boris. 1946 jili Moskva shehride duniyaga kelgen. Anamning vapatidin keyin oz atamni izdeshturushni qarar qildim. Anam tirigige:”Sening dadang uyghur, isim-sheripi Valentin Nizamdinov, turushluq makan-jayi:Qazaqstan Jumhiriyitining Almuta vilayiti, dep eytqan edi.Mabada atam hayat bolsa,mezkur korsitish arqiliq alaqe baglinishini otunup soraymen. Lazim bolgan sharaitta ozem yeniga berishqa teyyarmen.Mening makan-jayim “Kutkin meni”korsitishide” Korsitishtin keyin teve turgunliri arisida birliri mosh vaqiege munasivetlik: “Validin urush mezgilide milliti rus qizi nekalishipteken” deyishse, yene birliri: “Tosattin un qatqan ogli intayin bay turideken. Shunglashqa tepilgan perzendini korush uchun Validin chong ogli bilen derhal Moskva shehirige atlinip ketiptek”, degenge ohshash sozler keng tarashqa bashlidi.
Bizmu vaqiening aq-qarisiga yetish mexsitide ueqinda sabiq jengchi bilen uchriship, uni sohbetke jelip qilduq.
- “Kutkin meni” korsitishi arqiliq meni izdigen balining oz perzendim ekenligini inkar qilalmaymen, - dep bashlidi gepini veteran. – Duniyani zil-zilige kelturgen ikkinchi jahan urushi tugep, Galibiyet paradiga qatnishish bextige muyesser boldum. Bu heqqide kopchilik yaxshi heverdar. Xoshalligimda chek yoq. Beshim – kokte.Untulmas tasirat qaldurgan parad putun Moskva shehirining techliq, xoshalliq deqiqiler hokum surgen kochilirini arilap kelivatimen. Uchtumtut qolliriga guldestilerni tutqan ikki rus qizi jugrep yetip kelishti. Galibiyet bilen tebrikleshti. Kokrigimni bezigen orden ve medal’lardin koz uzmey, u – bu nersiler heqqide qiziqip sorashti. Shu – shu boldide, qizlar bilen tonushup qaldim. Andin Tanya(Татьяна) meni dosti bilen oz oyige mehmanga teklip qilip, oltirish uyushturup berdi. Qerel tugep, Germaniyediki herbiy qismimga atlinip kettim.Shu jilning sentyabir eyida manga bir ayliq muddetke dem elish berildi. Yolga chiqtimde, Moskvaga kelip uttur Tanyaning oyige chushtum. Shu yerde bolgan besh kun mabaynida uning bilen yeqindin ich-sir eliship, xatire uchun resimge chushtuq. Uruq – tuqqan, dostliri bilen tonushtum. Arida bir hepte otkendin keyin ana jutumga yol tuttum. Bir ayliq muddet putup, yene herbiy xizmitimni davamlashturush uchun Germaniyaga atlandim.
Validin aka, “Sizni shu qiz bilen nekadin otupteken”, degen soz heqiqetke qanchilik yeqin? – degen soalimga kulumsirigen halda javap qayturdi: - U yalgan. Shuni ochuq eytip qoyayki, u mezgilde men 25 yashlar chamisidiki shirguran jigit edim. Shunglashqa yashliqning tesiri bolsa kerek, tesadipi tonushup qalgan Tatyana bilen bir yastuqqa bash qoyginimni yoqqa chiqiralmaymen. Meni polkdashlirim hezilliship, sen perdilik tugulgan adem, dep qoyatti. Sevep, urush bolgan tort jil jeriyanida bir qetimmu oq tegmidi. Qisqisi urush putup, bir jil otkendin keyin ana jutqa qayturulduq. Yolga atlandim. Xiyalimda birla oy – Tanya bilen Moskvada qalaymu yaki...
Axiri ata – anam, jutumga bolgan muhebbet, seginish oti hemmidin galip chiqip, keyinki omurni jutum Bayseyitqa begishlidim. Bu kunlerde Chelek yezisida istiqamet qilivatimen. Hedeng Hadixan ikkimiz toqquz perzent quchtuq. Shular bizning bextimiz, xoshalligimiz...
Uchrishish jeriyanida biz Validin akining perzentliridin “Kutkin meni” korsitishi bilen alaqe baglap atisining rus qizidin tugulgan 56 yashliq ogli heqqide surushte qilganligini, amma hazirche eniq melumat bolmayvatqanligini anglap, bilduq. Mojuze ve serguzeshtilerge tolup – tashqan bu hayat shu xildiki vaqieler bilen qiziq bolsa kerek. Nemila demeyli, hayat oz qini, eqimi bilen davam qilginidek, soz boluvatqan vaqiening davamimu ongushluq ayaqlishidu, dep oylaymiz. Bu heqqide soz keyinirek.
(c) статья из газеты.
